Anatomia i funkcje stawu promieniowo-nadgarstkowego
Staw promieniowo-nadgarstkowy to staw elipsoidalny, który łączy panewkę stawową z kośćmi nadgarstka. Jest odpowiedzialny za szeroki zakres ruchów, umożliwiając precyzyjne wykonywanie wielu codziennych czynności. [1] Dowiedz się, jak dokładnie zbudowany jest staw promieniowo-nadgarstkowy oraz jakie pełni funkcje.
Jakie główne funkcje pełni kończyna górna i nadgarstek?
Kończyna górna to narząd chwytny, którego budowa jest lżejsza i delikatniejsza niż kończyny dolnej. Pozwala to na wykonywanie precyzyjnych ruchów. Szczególne zadania w jej funkcjonowaniu przypisywane są nadgarstkowi. Umożliwia on różnorodne ruchy ręki i pozwala na wykonywanie skomplikowanych czynności manualnych. [1]
Jak zbudowany jest nadgarstek?
Nadgarstek (łac. carpus) to część ręki, składająca się z małych kości, które łączą dystalną część kości łokciowej i promieniowej z ręką. Kości te rozmieszczone są w dwóch rzędach. Pierwszy rząd tworzą kości łódeczkowata, trójgraniasta i grochowata, a drugi – kość czworoboczna większa, czworoboczna mniejsza, haczykowata i główkowata. Kości nadgarstka są połączone drobnymi stawami, obejmującymi: [2]
- staw promieniowo-nadgarstkowy,
- staw śródnadgarstkowy,
- stawy nadgarstkowo-śródręczne,
- staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka.
Budowa stawu promieniowo-nadgarstkowego
Staw promieniowo-nadgarstkowy tworzy połączenie między kością promieniową i krążkiem stawowym a trzema kośćmi nadgarstka: łódeczkowatą, księżycowatą i trójgraniastą. Krążek stawowy oddziela kość łokciową od kości nadgarstka, więc nie uczestniczy ona bezpośrednio w ruchach tego stawu. Kości nadgarstka są połączone więzadłami, tworząc główkę stawową, a całość otacza torebka stawowa. [1]
Funkcje stawu promieniowo-nadgarstkowego
Staw promieniowo-nadgarstkowy umożliwia ruchy w dwóch głównych osiach:
- oś poprzeczna – pozwala na zgięcie i prostowanie ręki;
- oś strzałkowa – umożliwia odwodzenie i przywodzenie, czyli ruchy ręki w kierunku promieniowym (w stronę kciuka) oraz łokciowym (w stronę małego palca).
Oprócz tych podstawowych ruchów, w stawie promieniowo-nadgarstkowym mogą występować ruchy kombinowane, takie jak prostowanie z jednoczesnym przywodzeniem lub zgięcie z odwodzeniem. Wymagają one zaangażowania mięśni i odbywają się wokół osi skośnych, które dzielą kąt między osią poprzeczną a strzałkową. [1]
Ruchy stawu i mięśnie, które za nie odpowiadają
Staw promieniowo-nadgarstkowy jest stawem, który umożliwia złożone ruchy, wymagające precyzyjnego działania różnych grup mięśni. Mięśnie, które odpowiadają za te ruchy, muszą działać w skoordynowany sposób, aby zapewnić pełną swobodę oraz kontrolę nad ręką i nadgarstkiem. Staw uczestniczy w wykonywaniu precyzyjnych ruchów, takich jak chwytanie przedmiotów czy wykonywanie skomplikowanych gestów.
Ruchy w stawie promieniowo-nadgarstkowym są wynikiem działania mięśni, takich jak zginacze i prostowniki. Przykładowo zgięcie nadgarstka wymaga pracy mięśni zginaczy przedramienia i dłoni, takich jak zginacz długi kciuka oraz zginacze palców. Jednak, ponieważ te same mięśnie przechodzą przez inne stawy, ich aktywność wpływa również na ruchy w stawie łokciowym i palcach.
Ruchy odwodzenia promieniowego i łokciowego wykonują mięśnie leżące po bokach osi strzałkowej. Ruchy te, mimo że są związane ze zgięciem lub prostowaniem, powodują również odwodzenie nadgarstka w odpowiednich kierunkach. [1]
Artykuł na zlecenie marki 4Flex.
Źródła:
[1] Sokołowska-Pituchowa J., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, s. 524, 571-572
[2] Radlak K., Nadgarstek, Portal Fizjoterapeuty: https://fizjoterapeuty.pl/anatomia/nadgarstek.html [Dostęp online: 02.01.2025]
